11 grudnia 2023 roku skierowaliśmy do Marszałka Sejmu Pana Szymona Hołowni oraz Marszałkini Senatu Pani Małgorzaty Kidawy – Błońskiej petycję w sprawie zmiany Regulaminu Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej. Treść petycji przedstawiamy poniżej.

 

PETYCJA

Na podstawie art. 63 Konstytucji RP i art. 2 art. 2 ust. 3 Ustawy o petycjach oraz na podstawie art. 126c ust. 3 Regulaminu Sejmu RP, wnosimy petycję o podjęcie działań w celu wniesienia pod obrady Sejmu RP projektu uchwały o zamianie uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. M.P.2022.990), która to zmiana polegać by miała na:

  1. nadaniu art. 154 ust. 2a następującego brzemienia:

Art. 154. 2a. W posiedzeniach komisji, na których rozpatrywane są sprawy określone w art. 151 ust. 1 pkt. 1-3 i 6, mogą, z zastrzeżeniem ust. 2b, uczestniczyć osoby wykonujące zawodową działalność lobbingową oraz osoby uprawnione do reprezentowania podmiotu wykonującego zawodową działalność lobbingową. Mogą one zabierać głos w dyskusji.

  1. Wykreśleniu art. 154 ust. 2c.

Nadto wnosimy petycję o podjęcie przez Marszałka Sejmu RP działań zmierzających do tego, by Szef Kancelarii Sejmu, jako kierownik urzędu obsługującego organ władzy publicznej w rozumieniu art. 16 ust. 2 Ustawy z dnia z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (t.j: Dz.U. 2017.248), określił szczegółowy sposób postępowania pracowników Kancelarii Sejmu RP z podmiotami wykonującymi zawodową działalność lobbingową oraz z podmiotami wykonującymi bez wpisu do rejestru czynności 

zakresu zawodowej działalności lobbingowej, w tym sposób dokumentowania podejmowanych kontaktów.

UZASADNIENIE

Lobbing jest instytucją nierozerwalnie związaną z demokratycznym sposobem sprawowania władzy. Jego najważniejsza funkcja, którą jest pośredniczenie między grupą interesu a władzą państwową, ma fundamentalne znaczenie dla koniecznego dialogu władzy ze społeczeństwem. Funkcja ta nabrała szczególnego znaczenia z chwilą politycznej aktywizacji milionów ludzi, w dobie społeczeństwa obywatelskiego, które jednak, by istnieć, potrzebuje możliwości szerokiego uczestnictwa w procesie stanowienia prawa. 

Zgodnie z art. 2 ust. 1 Ustawy z dnia z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (t.j: Dz.U. 2017.248) działalnością lobbingową jest każde działanie prowadzone metodami prawnie dozwolonymi zmierzające do wywarcia wpływu na organy władzy publicznej w procesie stanowienia prawa. 

Najwyższym i z tego powodu najistotniejszym organem, który stanowi prawo w Polsce, jest Sejm Rzeczypospolitej Polskiej. Źródłami prawa, które tworzy Sejm, są ustawy i uchwały. Ich ostateczny kształt wykuwa się na posiedzeniach plenarnych, ale też na posiedzeniach komisji i podkomisji sejmowych. 

Zgodnie z art. 151 ust. 1 Regulaminu Sejmu komisje sejmowe: 

  1. rozpatrują projekty ustaw i uchwał,
  2. rozpatrują przekazane im uchwały Senatu o wniesieniu poprawek do tekstu ustawy uchwalonej przez Sejm lub jej odrzuceniu oraz wnioski Prezydenta o ponowne rozpatrzenie ustawy przez Sejm,
  3. rozpatrują i opiniują założenia projektów ustaw i uchwał,
  4. rozpatrują sprawozdania i informacje ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej, a także kierowników innych urzędów i instytucji państwowych,
  1. analizują działalność poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej,
  2. rozpatrują sprawy związane z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu, a także z realizacją uchwalonych przez siebie dezyderatów,
  3. opiniują, skierowane przez Marszałka Sejmu, wnioski w sprawie wyboru, powołania lub odwołania przez Sejm poszczególnych osób na określone stanowiska państwowe.

Z kolei zgodnie z art. 41 Regulaminu Sejmu komisje mogą powołać podkomisję, której zakres działania ograniczony jest do szczegółowego rozpatrywania projektu ustaw bądź uchwał, a więc aktów stanowienia prawa.

Skoro zatem ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa gwarantuje lobbystom, po spełnieniu określonych warunków związanych z obowiązkami rejestracji itp., udział w procesie stanowienia prawa, zawarte w Regulaminie Sejmu ograniczenie ich uczestnictwa w procesie stanowienia prawa do udziału w pracach sejmowych komisji, i to tylko takich, w których komisje pracuje nad projektami ustaw, musi się jawić jako niezrozumiałe i nieracjonalne z perspektywy systemowej wykładni przepisów ustawy o działalności lobbingowej. 

Z tego powodu, by usunąć wspomnianą wyżej niezgodność, ale też by zapewnić podmiotom prowadzącym zawodową działalność lobbingową możliwość realizacji ich ustawowych praw, postulujemy, by zmianie uległo brzmienie art. 154 ust. 2a Regulaminu Sejmu i to w sposób wskazany w petitum petycji. Wydaje się nam celowym, by podmioty prowadzące zawodową działalność lobbingową mogły uczestniczyć we wszystkich tych pracach komicji, których przedmiotem są akty prawotwórcze Sejmu, tj. sprawy określone w art. 151 ust. 1 pkt 1 – 3 i 6 Regulaminu Sejmu. 

Z tych samych powodów bezzasadnym pozostaje zapis art. 151 ust. 2c Regulaminu Sejmu, który zakazuje lobbystom uczestnictwa w pracach 

sejmowych podkomisji. Jak wskazano powyżej przedmiotem prac podkomisji jest szczegółowe rozpatrywanie projektów ustaw, a zatem najważniejszych aktów prawotwórczych Sejmu RP. Skoro wiec zawodowa działalność lobbingowa polega na wpływaniu na proces stanowienia prawa, pozbawienie lobbystów możliwości udziału we wszystkich etapach procesu stanowienia prawa przez Sejm nie znajduje żadnego uzasadnienia. 

Co istotne, prawa uczestnictwa w pracach podkomisji i w pracach komisji – bez ograniczeń, które Regulamin nakłada na lobbystów, nie zostały przez Sejm pozbawione organizacje społeczne, ani zawodowe, prawo takie mają także inne osoby zaproszone do prac przez Przewodniczących komisji i podkomisji. W sytuacji, gdy organizacje społeczne to często potężne instytucje, wyposażone w środki na uczestnictwo w procesie stanowienia prawa (np. organizacje pracodawców) i aktywnie działające na rzecz swoich członków, jednak nie podlegające licznym obowiązkom związanym z prowadzeniem działalności lobbingowej, przyznanie im prawa udziału w pracach Sejmu stanowi nieuzasadnione uprzywilejowanie w stosunku do podmiotów prowadzących zawodową działalność lobbingową. 

Z tych powodów wnosimy o wykreślenie art. 151 ust. 2c z Regulaminu Sejmu. 

Truizmem jest konstatacja, że lobbing, mimo wielowiekowej tradycji, pozostaje instytucją kontrowersyjną i wzbudzającą silne emocje. Tym bardziej więc słusznym jest postulat wzmocnienia gwarancji transparentności i jawności procesu lobbingowego. Jednym ze środków, które służą wzmocnieniu przejrzystości działań lobbystów, ale i organów administracji publicznej, w procesie stanowienia prawa, są skodyfikowane, możliwie szczegółowo określone zasady postępowania pracowników urzędów obsługujących organy administracji publicznej z podmiotami wykonującymi zawodową działalność lobbingową oraz z podmiotami wykonującymi bez wpisu do rejestru czynności. Obowiązek określenia tych zasad spoczywa na kierownikach urzędów, przy czym w przypadku Sejmu RP – na Szefie Kancelarii Sejmu, na co bezpośrednio wskazuje przepis art. 16 ust. 2 Ustawy o działalności lobbingowej. Do tej pory, jednakże, 

mimo upływu niemal 20 lat obowiązywania tejże ustawy, żadnemu Szefowi Kancelarii Sejmu RP nie udało się zadośćuczynić temu obowiązkowi. 

W naszej ocenie jest to przestrzeń wymagająca niezwłocznego uregulowania, bowiem dalsze trwanie obecnego stanu stanowi oczywiste zagrożenie dla w pełni demokratycznego stanowienia prawa. 

Proponowane zmiany nie wymagają synchronizacji z przepisami Unii Europejskiej i są w pełni zgodne z obowiązującymi przepisami prawa. 

Skutkiem proponowanej regulacji będzie wzmocnienie transparentności procesu legislacyjnego, zrównanie w prawach wszystkich jego uczestników i urealnienie udziału społeczeństwa w stanowieniu prawa.

Poznań – Warszawa, 11 grudnia 2023 roku.

z wyrazami szacunku,

Witold Solski

Przewodniczący Komisji Krajowej Związku

 Katarzyna Kosakowska

Wiceprzewodnicząca Komisji Krajowej Związku